Inspiratie voor de verhouding tussen lichaam en geest
De relatie tussen lichaam en geest is een eeuwenoud onderwerp van fascinatie, dat door verschillende disciplines op unieke manieren wordt verkend. Literatuur, kunst, ethiek en wetenschap bieden waardevolle perspectieven, en samen vormen ze een rijke bron van inspiratie om deze complexe verbinding te begrijpen.
Bij het verkennen van deze verhouding is het essentieel om deze drie gebieden – kunst, ethiek en wetenschap – met elkaar te integreren. Deze benadering sluit aan bij de integraaltheorie, die streeft naar een holistisch begrip van de werkelijkheid door verschillende invalshoeken te verenigen.
Boekentips over de verbinding tussen lichaam en geest
Een selectie van boeken die de relatie tussen lichaam en geest verkennen vanuit psychologie, filosofie, wetenschap en ethiek. Praktisch en verdiepend voor professionals én geïnteresseerde lezers.
Irvin D. Yalom
- Het raadsel Spinoza — roman over filosofie, psychologie en innerlijke strijd.
- De Schopenhauer-kuur — existentiële therapie en persoonlijke groei.
Daniel J. Siegel
- Mindsight — hoe hersenen en geest samenwerken om je leven te veranderen.
- The Developing Mind — interpersoonlijke relaties en hersenontwikkeling.
- Healing Trauma: Attachment, Mind, Body, and Brain.
Anthony Bateman
- Mentalization-Based Treatment for Borderline Personality Disorder — de rol van mentaliseren in behandeling.
Ken Wilber
- Een theorie van alles — integraal perspectief op wetenschap, spiritualiteit en samenleving.
- Sex, Ecology, Spirituality: The Spirit of Evolution (1995).
- Integrale psychologie — holistische benadering van geest en ontwikkeling.
Paul Verhaeghe
- Identiteit — hoe maatschappelijke veranderingen ons zelfbeeld beïnvloeden.
- Liefde in tijden van eenzaamheid — dynamiek van liefde, lichaam en geest.
Dirk De Wachter
- De kunst van het ongelukkig zijn — ruimte voor ongemak in een zinvol leven.
- Borderline Times — psychische uitdagingen in moderne tijden.
Viktor E. Frankl
- De zin van het bestaan — logotherapie en de zoektocht naar betekenis.
Antonio Damasio
- Ik voel dus ik ben — de rol van emoties in bewustzijn.
- De Spinoza-connectie — rede, emotie en belichaamde geest.
Bessel van der Kolk
- Traumasporen — hoe trauma in het lichaam wordt opgeslagen en kan helen.
Thich Nhat Hanh
- Mindfulness — praktisch leven in het hier-en-nu.
Jon Kabat-Zinn
- Waar je ook gaat, daar ben je — mindfulness in het dagelijks leven.
Gabor Maté
- Wanneer je lichaam nee zegt — stress, trauma en lichamelijke klachten.
Ingrid Neijnens & Tessa Gabriëls
- Lichaam, zin en zorg — belichaamde zingeving in de zorgpraktijk.
Tip: Veel titels zijn zowel in het Nederlands als in het Engels verkrijgbaar. Kies de editie die het beste aansluit bij jouw leesvoorkeur.
Kunst: de taal van de ziel
Kunst — van klassiek tot hedendaags — verbeeldt subtiele spanningen en verbindingen tussen lichaam en geest. Deze selectie nodigt uit tot reflectie op balans, conflict en transformatie.
Vitruvian Man
Leonardo da Vinci, ca. 1490
Iconisch schema van menselijke proporties waarin wiskunde, anatomie en filosofie samenkomen. De tekening verbeeldt de zoektocht naar evenwicht tussen maat (lichaam) en betekenis (geest), en laat zien hoe orde en vitaliteit elkaar versterken.
Laocoöngroep
Hellenistisch, ca. 40–30 v.Chr.
Meeslepende weergave van lichamelijke worsteling en emotionele intensiteit. Het werk toont hoe pijn en verzet zich in spieren, houding en gelaatsuitdrukking vastzetten — een belichaamde strijd tussen lot en wilskracht.
De Schepping van Adam
Michelangelo, 1512
De beroemde bijna-aanraking vangt spanning en overgave in één moment. Het is een visuele metafoor voor het ‘bezield raken’ van materie: aanwezigheid, energie en betekenis stromen naar het menselijke lichaam.
De Anatomische Les van Dr. Nicolaes Tulp
Rembrandt, 1632
Wetenschappelijke nieuwsgierigheid en existentiële contemplatie in één tableau. De blik van de omstanders onthult: kennis van het lichaam raakt onvermijdelijk aan vragen over leven, sterfelijkheid en betekenis.
Les Demoiselles d’Avignon
Pablo Picasso, 1907
Het lichaam als gefragmenteerde, meervoudige werkelijkheid. Doorbreekt het idee van één ‘juiste’ weergave en benadrukt dat waarnemen altijd een actieve, psychofysieke constructie is.
The Lovers
René Magritte, 1928
Twee bedekte gezichten onderstrepen de paradox van nabijheid en onkenbaarheid. Intimiteit blijkt niet louter fysiek: het onzichtbare, innerlijke landschap bepaalt de beleving van nabij zijn.
Infinity Mirror Rooms
Yayoi Kusama, vanaf 1965
Een zintuiglijke ervaring van grensvervaging: lichaam, ruimte en bewustzijn weerspiegelen elkaar eindeloos. De toeschouwer beweegt van ‘ik kijk naar’ naar ‘ik ben onderdeel van’ — een verschuiving van afstand naar betrokkenheid.
The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living
Damien Hirst, 1991
Confronterend object dat onze mentale representatie van dood en lijf test. Het werkt als spiegel: het fysieke is overduidelijk aanwezig, maar betekenis ontstaat in onze innerlijke reactie erop.
Tree of Life
Gustav Klimt, 1905
Een sierlijke verbinding van wortels en takken als beeld voor groei, doorstroming en samenhang. Het lichaam wortelt in het tastbare; de geest vertakt zich naar betekenis, relaties en toekomst.
Media
Is Het integraal therapiehuis betrokken bij gemeenschapsprojecten?
Het integraal therapiehuis is betrokken bij projecten voor geestelijke gezondheidsbewustwording, waaronder voorlichting en evenementen om stigma’s te doorbreken.
Wetenschap: de basis van begrip
Binnen het Integraal Therapiehuis wordt samengewerkt met onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam en andere kennispartners aan de verdieping van inzicht in autonomie, trauma en Functionele Neurologische Stoornissen (FNS/FND). Hieronder een selectie van publicaties van medewerkers en collega’s.
A systematic review of personality factors conceptually related to autonomy-connectedness in Functional Neurological Disorder
Overkoepelende literatuurstudie naar persoonlijkheidsfactoren die samenhangen met autonomie-verbondenheid bij FNS/FND, waaronder interoceptie, alexithymie, gehechtheid en agency.
Maladaptive schemas of patients with functional neurological symptom disorder
Onderzoek naar disfunctionele schema’s bij FNS/FND en hun relatie met emotieregulatie en gehechtheidspatronen.
Autonomy-Related Personality Factors in Patients with Functional Neurological Symptom Disorder
Conceptuele uitwerking van autonomie-gerelateerde persoonlijkheidsfactoren binnen FNS, als theoretische basis voor interventieontwikkeling.
A Reconsideration of Premorbid Factors in Conversion Disorders
Herbezinning op klassieke literatuur over premorbide kwetsbaarheden bij conversiestoornissen in het licht van hedendaagse neurobiologie.
Diagnostiek en behandeling over grenzen van disciplines heen: Werken met het integratief transdisciplinair model van Wilber
Toont hoe het integrale model van Wilber kan dienen als verbindend kader voor somatisch, psychologisch en existentieel perspectief.
Functional neurological disorder and comorbidity: insights from neuropsychology and somatic symptom research
Combineert klinische en neuropsychologische perspectieven op FNS en somatische symptoomstoornissen; benadrukt de rol van affectregulatie en cognitieve bias.
Integrating Body and Mind in Psychotherapy: A Clinical Framework for Complex Somatic Symptoms
Een overzichtshoofdstuk over de samenhang tussen lichamelijke signalen, mentale processen en therapeutische interventies in complexe somatische klachten.
Brain Disease or Emotional Distress? Modern Psychology, Ancient Asceticism, and the Hermeneutics of DSM-5
Reflectie op de grenzen tussen medische en existentiële interpretaties van psychisch lijden, geplaatst in historisch-filosofisch perspectief.
Meer lopende onderzoeksprojecten zijn te vinden via het onderzoeksportaal van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Documentaires & media over lichaam, geest en herstel
Deze selectie van documentaires en programma’s biedt een menselijk perspectief op de verbinding tussen lichaam en geest. Van aanhoudende lichamelijke klachten (ALK) en FNS tot complex trauma – elk verhaal laat zien hoe herstel ontstaat uit begrip, context en compassie.
FNS & aanhoudende lichamelijke klachten
Radar – Leven met onverklaarde klachten
Ervaringsverhalen en systeemkritiek: wat betekent het om te leven met langdurige klachten in een zorgsysteem dat vooral naar organische oorzaken zoekt?
2Doc – Als het lichaam nee zegt
Over de impact van stress en vroege ervaringen op gezondheid. Een toegankelijke ingang in het gedachtegoed over de relatie tussen emoties en lichaam.
BBC Horizon – The Placebo Experiment
Een intrigerend experiment over verwachting en hersenwerking: wat vertelt de placeborespons over de kracht van betekenis en context bij lichamelijke klachten?
NPO Kennis – Pijn en brein
Korte, toegankelijke uitlegvideo’s over pijnperceptie, emotieregulatie en het samenspel van brein en lichaam. Goed bruikbaar voor psycho-educatie.
This Might Hurt
Volgt patiënten met chronische pijn die werken met educatie, exposure en emotieregulatie. Concreet en hoopvol – over herstel als proces van betekenisgeving.
Zorg.nu – FNS: als het lichaam stilvalt
Reportage over functionele neurologische symptomen met aandacht voor diagnostiek, behandeling en herstelervaringen.
Complex trauma & herstel
The Wisdom of Trauma
Gabor Maté verbindt persoonlijke verhalen van trauma met wetenschap en compassie. Laat zien hoe heling begint bij aanwezigheid en begrip.
Childhood 2.0
Over de impact van digitale stress en prestatiedruk op jonge breinen. Confronterend én inzichtgevend voor therapeuten en ouders.
Stille pijn – Leven met onzichtbare wonden
Mensen delen hun ervaring met jeugdtrauma en herstel. Een integere blik op veerkracht, zingeving en herverbinding met het lichaam.
Parts of Me
Documentaire over leven met dissociatieve identiteitsdelen (DIS). Geeft ruimte aan kwetsbaarheid en integratie, met respectvolle toon.
The Deepest Well
Een toegankelijke uitleg over Adverse Childhood Experiences (ACE’s) en de invloed van vroege stress op lichamelijke gezondheid.
Healing Neen
Een ontroerend verhaal over intergenerationeel trauma, gemeenschap en herstel. Legt nadruk op ritueel, muziek en betekenis als bronnen van heling.
“De mens wordt zichzelf pas in de ontmoeting met de ander.” – Martin Buber
Het Integraal Therapiehuis biedt specialistische zorg op het snijvlak van wetenschap, zingeving en ervaringsgerichte therapie.